Festiwal słomkarski 2016

Międzynarodowy Festiwal Słomkarski „Jak złoto!” 15-22 July 2016
Wola Sękowa, Sanok

Materiały pokonferencyjne.

dsc_8846

Jak złoto!

Od niepamiętnych czasów złoto fascynowało ludzi. Na początku zapewne zauroczył ich jego blask i łatwość obróbki. Szybko jednak stało się ono symbolem bogactwa, przepychu oraz obiektem powszechnego pożądania. Starożytni i średniowieczni alchemicy głowili się nad stworzeniem kamienia filozoficznego, który umożliwiłby im transmutację dowolnej materii w upragniony kruszec. Na próżno. Złotonośna alchemia okazała się ułudą, snem szaleńca, spotkaniem z niemożliwym.

Istnieje jednak taka alchemia, która potrafi przemienić najprostszą rzecz w prawdziwe złoto i podnieść to, co przyziemne do rangi cudu. Dzieje się tak za każdym razem, gdy człowiek bierze do ręki jakąś materię nie po to, aby ją do czegoś wykorzystać, lecz po to, aby stworzyć z niej coś pięknego. Twórcze moce drzemiące w człowieku oraz jego wrodzona wrażliwość na piękno stanowią jedyny kamień filozoficzny, jaki kiedykolwiek będzie nam dany. Za każdym razem, gdy z niego korzystamy, na naszych oczach dokonuje się owa mityczna przemiana, swoiste Opus Magnum.

Co myślał sobie człowiek, który po raz pierwszy sięgnął po garść złotej słomy i dostrzegł w niej coś więcej niż pozostałość po zjedzonym zbożu? W pierwszej chwili zachwycił go zapewne jej piękny złotawy kolor oraz łatwość, z jaką poddawała się ruchom jego palców. Być może już chwilę potem postanowił, że jeśli tylko uda mu się nadać jej piękny kształt, zabierze ją ze sobą, aby dłużej móc cieszyć się jej widokiem. Z czasem nauczył się formować z niej coraz bardziej skomplikowane wzory oraz sploty i nawet nie zauważył, kiedy stał się artystą.

Przyglądając się różnorodności i bogatej ornamentyce wyrobów ze słomy tworzonych przez ludzi różnych kultur, trudno nie odnieść wrażenia, że w tym prostym a zarazem niezwykle kunsztownym rzemiośle zawiera się cała prawda o twórczym potencjale człowieka, który niczym alchemik przemienia pospolitą materię w cenny skarb. A więc faktycznie, słoma jest jak złoto. Nie tylko ze względu na swól kolor, lecz rownież ze względu na ową cudowną przemianę, którą przechodzi w ludzkich dłoniach.

Like gold!

From time immemorial people have been fascinated with gold. At the beginning they were probably enchanted by its shiny look and the easiness with which they could shape it. Nevertheless it very quickly became the symbol of wealth and splendor, as well as the object of general desire. The ancient and medieval alchemists strived to find the philosophical stone that would enable them to transmute any material into this precious ore. But all in vain. The auriferous alchemy turned out to be an illusion, a dream of a mad man facing the impossible.

Still there is a kind of alchemy that is capable of transforming even the simplest material into a real gold, elevating the mundane to the level of the miraculous. It happens each time when man takes a given material into his hands – not in order to utilize it, but in order to turn it into something beautiful. The creative potential hidden in man, as well as his innate sensitivity to beauty, are the only philosophical stone that we are about to be given. Each time when we use its powers, this mythical transformation, a sort of Opus Magnum, will take place right in front of our eyes.

What were the thoughts of man, who was the first one to reach for a handful of golden straw and who managed to see it as something different than just the remains of the eaten grain? At first he was most possibly delighted by its beautiful golden colour and how easily it submitted to the moves of his fingers. Maybe just a moment later, he decided that if only he had managed to give it a beautiful shape, he could take it with him and enjoy its beauty a bit longer. With time he learned how to weave it into more and more intricate patterns, not even realizing that in the meantime he had become an artist.

When looking at the wide range and rich ornamentation of the straw art objects produced by people of different cultures, its hard not to get the impression that this simple yet incredibly ingenious craft comprises the whole truth about the creative potential of man, who just like an alchemist transforms the ordinary matter into something precious. So yes, straw is indeed like gold. Not only due to its colour, but also because of the miraculous transformation it undergoes in the human hands.

O Festiwalu

W dniach 15-22lipca 2016 Stowarzyszenie Uniwersytet Ludowy Rzemiosła Artystycznego miało zaszczyt gościć Międzynarodowy Festiwal Słomkarski „Jak złoto!”. Festiwal za każdym razem odbywa się w innym kraju. Do tej pory organizowano go w Holandii, na Węgrzech, Białorusi, Ukrainie i w Serbii. Tym razem to Polska dostała szansę powitania i zgromadzenia pod jednym dachem rodzimych jak i zagranicznych gości – mistrzów sztuki słomkarskiej.

Pomysłodawczynią zorganizowania festiwalu w Woli Sękowej była pani Maria Krawczuk – mistrzyni słomkarstwa z Ukrainy, która miała już okazję poprowadzić kilka warsztatów wyplatania ze słomy na Uniwersytecie Ludowym Rzemiosła Artystycznego (ULRA). Dotychczas pani Maria prezentowała swoje prace w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Holandii, Kanadzie, Belgii i Japonii, gdzie jej niezwykłe plecione przedmioty zrobiły prawdziwą furorę w ukraińskim pawilonie na Expo 2005 w Nagoi. Pani Maria była również organizatorem ukraińskiej edycji Międzynarodowego Festiwalu Słomkarskiego w 2010 roku.

Celem festiwalu jest odrodzenie, zachowanie i rozwój tradycyjnych technik wyplatania ze słomy. Festiwal stanowił więc wyjątkową okazję do zaprezentowania polskich regionalnych ośrodków słomkarstwa oraz indywidualnej twórczości polskich mistrzów. Jednocześnie była to niepowtarzalna szansa, aby zapoznać się z różnorodnymi technikami wyplatania ze słomy oraz przykładami szeroko rozumianej sztuki słomkarskiej z innych krajów. Festiwal stał się gruntem wymiany doświadczeń twórczych oraz okazją do zaprezentowania różnych stanowisk wobec sztuki słomkarskiej oraz nieskończonych możliwości artystycznego wyrazu jakie ze sobą niesie. Uczestnikami festiwalu byli goście ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Francji, Węgier, Ukrainy, Białorusi, Serbii, Holandii, Rosji, Szwajcarii oraz Polski.

Pośród technik i wyrobów zaprezentowanych przez polskich artystów znaleźć można było ludowe ozdoby choinkowe, szopki bożonarodzeniowe, palmy wielkanocne, zabawki, figurki zwierząt, koszyki i naczynia użytkowe szyte techniką spiralną oraz spiralno-pętelkową, torby i kapelusze z plecionki słomianej, kolorowe pająki, wianki, słomiane rzeźby i kompozycje kwiatowe, wieńce dożynkowe oraz różne przedmioty użytkowe.

Pośród szerokiego spektrum technik słomkarskich zaprezentowanych przez gości z zagranicy znalazły się: różne rodzaje splotów przestrzennych oraz płaskich plecionek słomianych, szwajcarski warsztat wyplatania sznurków słomianych do tworzenia misternych ozdób, słomiany papier czerpany oraz wykonane z niego kwiaty, słomiane aplikacje, słomiany markietaż i inkrustacja, obrazy haftowane słomą, nakrycia głowy, kapelusze, opaski na włosy, słomiane korony, geometryczne formy przestrzenne, ozdobne snopy, białoruskie lalki ze słomy oraz ozdobne słomiane figurki i rzeźby.

W programie festiwalowym znalazły się: warsztaty prowadzone przez uczestników, wystawa prezentująca prace każdego artysty, jarmark słomkarski w skansenie w Sanoku połączony z pokazem słomianej mody oraz występem grupy obrzędowej „Grabowszczanie”, konferencja podsumowująca pt.: „Słomkarstwo – od tradycji do przyszłości”, spotkania z lokalnymi artystami (Piotr Woroniec – rzeźbiarz, prezentacja dorobku artystycznego; Jan Malisz – muzyk, prezentacja tradycyjnych instrumentów ludowych), wycieczki (Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, „Szlak Ikon”), konkurs pt.: „Słomkarstwo przyszłości”, wieczorne koncerty z udziałem zespołu „Bukowianie” oraz „Kapela z innej struny”, degustacja produktów lokalnych.

About the Festival

On the 15 – 22 July, 2016, the Association of Folk University of Artistic Crafts in Wola Sękowa had the privilege to host the International Straw Art Festival “Like gold!”. Each time the festival takes place in a different country. So far it has been organised in the Netherlands, Hungary, Belarus, Ukraine and Serbia. Now it was Poland’s turn to welcome and gather under one roof the native as well as the foreign guests – masters of the straw art.

The idea of organizing the festival in Wola Sękowa came from Mrs. Maria Kravchuk – a master of straw plaiting from Ukraine, who has already conducted several straw plaiting workshops at ULRA (The Folk University of Artistic Crafts). So far she has presented her works in England, USA, France, the Netherlands, Canada, Belgium and Japan, where her extraordinary straw woven works created a sensation in the Ukrainian pavilion at EXPO 2005 in Nagoya. She also organised the Ukrainian edition of the International Straw Art Festival in 2010.

The aim of the festival is the revival, preservation and development of traditional straw plaiting techniques. During the festival we had a unique chance to present Polish regional styles of straw plaiting as well as individual masters and their work. At the same time we had an opportunity to get familiar with the various examples of wheat weaving and straw art from other countries. It was a great occasion to exchange creative experience and to present different approaches towards straw art and its unending artistic possibilities. The participants of the festival came from USA, Canada, France, Hungary, Ukraine, Belarus, Serbia, the Netherlands, Russia, Switzerland and Poland.

Polish artists presented various weaving techniques and straw works such as folk Christmas ornaments, nativity scenes, Easter palm decorations, toys, animal figures, baskets and bowls sewn with the use of the spiral and loop-spiral technique, straw plaited hats and handbags, colourful Polish Chandeliers (so called “spiders”), head wreaths, straw sculptures and floral decorations, harvest wreaths and different functional art objects.

The wide range of straw art techniques presented by the foreign guests included: different types of straw weaving and straw plaiting techniques, Swiss string manufacturing technique used for making delicate and subtle ornaments, handmade straw paper and paper flowers made with it, straw appliqué, straw marquetry and inlay techniques, straw embroidery, straw headgear, hats, hairbands, head wreaths, geometrical spacial forms, decorative sheaves, Belorussian straw dolls, decorative straw figures and straw sculptures.

The festival program included straw art workshops conducted by the participants, an exhibition presenting the works of each artist, a straw art fair in the open-air museum in Sanok combined with a straw fashion show and harvest ritual performance by folk ensemble “Grabowszczanie”, a closing conference „Straw Art – from tradition to the future”, meetings with local artists (Piotr Woroniec – sculptor, presentation of his works; Jan Malisz – folk musician, presentation of traditional folk instruments), trips (Open-air Museum of Folk Architecture in Sanok, The Trail of Icons), a contest “Straw art of the future”, evening concerts by “Bukowianie” and “Kapela z innej struny”, local food tasting.

Polscy artyści słomkarze / Polish straw artists:

BRONISŁAWA PYC: Pani Bronisława to najstarsza uczestniczka festiwalu. Pochodzi z Zawadki w powiecie strzyżowskim (wojewódzwo podkarpackie). Wyplataniem ze słomy zajmuje się od 60 lat, a nauczyła się tej sztuki od swojej mamy, gdy miała osiem lat. Zajmuje się wyplataniem wszelakich ozdób, koszyczków, biżuterii. Dawniej wykonywała również pająki oraz słomiane wyklejanki. Obecnie w pracy pomaga jej synowa Katarzyna Pyc.

Mrs. Bronisława is the oldest participant of the festival. She lives in Zawadka (Strzyżów county, Subcarpathia). She has practiced straw weaving for the last 60 years. When she was eight, she learned this craft from her mother. She creates various ornaments and decorative pieces, as well as baskets and jewelry. When she was younger, she used to make Polish Chandeliers (“spiders”) and straw appliqué. At present she works with her daughter-in-law Katarzyna Pyc.

MARIANNA FILIPIAK: Pani Marianna pochodzi z Dąbrowy koło Kalisza i reprezentuje słomkarstwo z Wielkopolski. Wyplatania ze słomy uczyła się od swojej mamy i ciotki. Specjalizuje się w ozdobach i drobnej galanterii. Słomę łączy z bibułą i dodatkami pasmanteryjnymi. Pani Marianna przekazuje również swoją wiedzę i umiejętności swoim dzieciom oraz wnukom.

Mrs. Marianna Filipiak lives in Dąbrowa near Kalisz and she represents the straw art from Great Poland. She learned straw plaiting from her mother and aunt. She specializes in straw ornaments and small accessories. She often combines straw with coloured tissue paper and ribbons. Mrs. Marianna passes down her knowledge and skills to her children and grandchildren.

HELENA KOŁODZIEJ: Pani Helena mieszka we wsi Wielkolas w powiecie lubartowskim (województwo lubelskie). Zajmuje się plastyką obrzędową i plecionkarstwem. Wyrobu ozdób ze słomy i papieru nauczyła się od babci. Ozdoby w formie aniołków, gwiazdek, świderków, lal, kwiatków oraz łańcuchów wykonuje ze słomy, kłosów, traw, papieru i bibuły. Od 1974 roku pani Helena należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych.

Mrs. Helena lives in Wielkolas (a village in the Lubartów county, Lublin Province). She specializes in traditional folk paper crafts and straw plaiting. She learned that craft from her grandmother. She creates various straw ornaments such as angels, stars, spirals, dolls, flowers and decorative chains. She uses such materials as straw, ears of grain, grass, paper and tissue paper. She has been a member of The Folk Artist Association since 1974.

STANISŁAW KOŁODZIEJ: Syn pani Heleny. Słomkarstwa nauczył się od swojej mamy. Pan Stanisław specjalizuje się w wyplataniu palm Wielkanocnych, ozdób choinkowych, szopek Bożonarodzeniowych, kapeluszy słomkowych, słomianych uli pszczelich i beczek. Jego prace cieszą się ogromnym zainteresowaniem nie tylko w Polsce. Prowadzi pokazy edukacyjne dla dzieci, młodzieży i studentów, które odbywają się w jego rodzinnym regionie, w całej Polsce i na terenie Europy.

Mr. Stanisław learned straw weaving from his mother, Helena Kołodziej. He specializes in Easter Palm decorations, Christmas ornaments, nativity scenes and straw hats, as well as straw beehives and barrels. His works are much appreciated not only in Poland but also abroad. He conducts many educational meetings for children, youth and academic students not only in his region but also around Poland and Europe.

PIOTR BARAŃCZAK: Pan Piotr mieszka w miejsowości Trzemeszno w powiecie krotoszyńskim (województwo wielkopolskie). Wyplatania ze słomy nauczył się od ojca. Większość prac wykonuje według własnych autorskich pomysłów. Wśród przedmiotów wyplatanych przez pana Piotra znajdują się: wazony, świeczniki, obrazy, żyrandole, tace, ozdoby świąteczne, zarówno na Boże Narodzenie jak i na Wielkanoc (bombki, stroiki, kartki), lichtarze, lampy, krzyże, pająki oraz wieńce dożynkowe. W pracy pomaga mu żona Maria Barańczak.

Mr. Piotr lives in Trzemeszno (Krotoszyn county, Great Poland). He learned straw weaving from his father. Most of his works are made according to his original ideas. He creates straw vases, candlesticks, straw appliqué, chandeliers, trays, Christmas and Easter ornaments (baubles, decorations, cards), lamps, crosses, Polish Chandeliers (“spiders”) and harvest wreaths. He works together with his wife Maria Barańczak.

TOMASZ KRAJEWSKI: Pan Tomasz mieszka we wsi Niemce na Lubelszczyźnie. Specjalizuje się w tworzeniu pająków z tego regionu. Pan Tomasz sztuki robienia pająków uczył się od swojego dziadka i najstarszych mieszkańców swojej gminy. Współpracuje też z etnografami z muzeum w Zamku Lubelskim. Oprócz pająków wykonuje kapelusze, które są tradycyjnym elementem męskiego stroju ludowego na Lubelszczyźnie. Należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. W pracy pomaga mu żona Małgorzata Krajewska.

Mr. Tomasz lives in the Niemce village (Lublin Province). He specializes in making Polish Chandeliers (so called “spiders”). He learned that craft from his grandfather and the oldest dwellers of the region. He works in cooperation with the etnographers from the Lublin Castle Museum. Apart from the Polish Chandeliers he also makes straw hats that are typical for the men’s folk costumes of the Lublin region. He is a member of The Folk Artists Association. He works together with his wife Małgorzata Krajewska.

STANISŁAW KOLBUCH: Pan Stanisław mieszka w Iwli w powiecie krośnieńskim (województwo podkarpackie). Jest jednym z niewielu słomkarzy działających w tym regionie. Zaczął wyplatać jeszcze w latach 70-tych, ucząc się tej sztuki od swojej mamy. Robi kapelusze, koszyki, zabawki, ozdoby, figurki zwierząt, szopki bożonarodzeniowe. Swoją wiedzę i umiejętności przekazuje swoim dzieciom.

Mr. Stanisław lives in Iwla (Krosno county, Subcarpathia). He is one of the few active straw weavers in this region. He started to weave already in the 70s, learning this craft from his mother. He makes hats, baskets, toys, ornaments, animal figures and nativity scenes. He shares his passion and knowledge with his children.

MARTA PODOLAK: Pani Marta mieszka w Pisarowcach w powiecie sanockim (województwo podkarpackie). Wyplataniem ze słomy zajmuje się od 20 lat. Zachęciło ją do tego odnalezienie słomianych wyrobów pradziadka, który zajmował się wyplataniem kapeluszy, koszy oraz innych plecionek. Pani Marta poznała tajniki tego rzemiosła od twórczyni ludowej z okolic Lublina. Również jej mama zajmuje się tworzeniem pająków oraz wieńców dożynkowych. Pani Marta specjalizuje się w tworzeniu drobnych ozdób, aniołków i słomianych kwiatów.

Mrs. Marta lives in Pisarowce (Sanok county, Subcarpathia). She has been weaving for the last 20 years. She felt inspired to take up this craft, when she found old straw works of her great grandfather, who used to make hats, baskets and other woven objects. Mrs. Marta learned the tricks of the trade from the folk artist from the Lublin Province. Her mother also makes Polish Chandeliers and harvest wreaths. Mrs. Marta specializes in small straw ornaments, angels and straw flowers.

PAULINA ADAMSKA-MALESZA: Prezes Stowarzyszenia Serfenta, antropolog, absolwentka Uniwersytetu Ludowego Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej, instruktor rękodzieła, plecionkarka. W ramach festiwalu słomkarskiego poprowadziła warsztaty z wyplatania słomianych koszy techniką spiralno-pętelkową.

The president of the Serfenta Association, anthropologist, graduate of The University of Artistic Crafts in Wola Sękowa, craft instructor, basket weaver. During the festival she conducted a workshop demonstrating the loop-spiral technique in straw basket weaving.

Uczestnicy festiwalu / Festival participants:

Marian Vavra USA

Morgyn Owens-Celli USA

Joan Dulcey USA

Cora Hendershot USA

Jessie Trinkhaus USA

Richard Kulbacki CAN

Nanné Frémont FRA

Tünde Tüskés HUN

Veronica Maczkó HUN

Lozika Homolya SRB

Jozefina Skenderović SRB

Vera Bašić Palković SRB

Raisa Ramanenia BLR

Larisa Gurzhiy RUS

Will Cohrs NLD

Meta Leefkens NDL

Diny Gerding NDL

Marchien Mennega NDL

Lupchina Loman NDL

Monika Schmied CHE

Alfred Schmied CHE

Maria Kravchuk UKR

Natalya Lashko UKR

Illya Lashko UKR

Raisa Pavlenko UKR

Mariya Ivanyshyn UKR

Nataliia Chubko UKR

Irina Chelli UKR

Liudmyla Kamenchuk UKR

Iwona Barecka POL

Bronisława Pyc POL

Katarzyna Pyc POL

Marianna Filipiak POL

Helena Kołódziej POL

Stanisław Kołodziej POL

Piotr Barańczak POL

Maria Barańczak POL

Tomasz Krajewski POL

Małgorzata Krajewska POL

Stanisław Kolbuch POL

Marta Podolak POL

Paulina Adamska_Malesza POL

Główni prelegenci konferencji /Main speakers of the conference:

Paulina Adamska-Malesza

Stowarzyszenie Serfenta, Cieszyn

Podróżujemy po Polsce w poszukiwaniu tradycyjnych plecionkarzy. Drobnych rzemieślników, schowanych we wnętrzach swych domów kontynuatorów lokalnych tradycji, jak i twórców ludowych. Interesuje nas ich życie i praca – z jakich materiałów korzystają, jak je pozyskują i co wykonują? Przede wszystkim jednak uczymy się technik plecionkarskich odmiennych od tych, które znamy już sami. Przemierzając wciąż nowe miejsca, szukamy odpowiedzi na pytanie – czy ta, dla nas szczególna i piękna, dziedzina tradycyjnego rękodzieła ma szanse przetrwać? Jak długo i w jakim kształcie?

Paulina Adamska-Malesza

(źródło: www.serfenta.pl)

W ramach konferencji pt.: „Słomkarstwo – od tradycji do przeszłości” jako pierwsza zabrała głos Paulina Adamska-Malesza ze Stowarzyszenia Serfenta z Cieszyna. Jednym z głównych celów stowarzyszenia jest dokumentowanie oraz popularyzacja plecionkarstwa jako rzemiosła i sztuki. Członkowie stowarzyszenia starają się na wszelkie możliwe sposoby zgłębiać tradycje plecionkarskie, kładąc ogromny nacisk na badania terenowe. W ten sposób mogą lepiej poznać lokalnych artystów i spotkać ich dokładnie tam, gdzie żyją, pracują i tworzą. Oprócz przeprowadzenia szczegółowej dokumentacji owych spotkań, badacze uczą się również technik plecionkarskich stosowanych przez starych mistrzów tego rzemiosła, aby potem móc podzielić się nowo nabytymi umiejętnościami z innymi, zwłaszcza z przedstawicielami młodszego pokolenia.

Pierwsza część prezentacji poświęcona była tradycyjnym technikom plecionkarskim stosowanym przez plecionkarzy żyjących wzdłuż doliny Wisły. Punktem odniesienia były tu materiały badawcze zgromadzone w ramach ogólnopolskiego projektu przeprowadzonego w latach 2009-2010 we współpracy z Uniwersytetem Ludowym Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej. Projekt nosił tytuł „Plecionkarskim szlakiem Wisły”. W oparciu o przeprowadzone badania terenowe Stowarzyszenie Serfenta wydało książkę pod tym samym tytułem. Oprócz tego powstała specjalna wystawa prezentująca co cenniejsze okazy z plecionkarskiej kolekcji zgromadzonej na szlaku. Wystawa cieszy się dużą popularnością i przez ostatnie lata jest niemal nieustannie wypożyczana różnym instytucjom kultury. Uczestnicy konferencji mieli okazję zapoznać się z bogatą dokumentacją fotograficzną ukazującą nie tylko gotowe wyroby polskich plecionkarzy, ale również sam proces tworzenia oraz bogactwo wykorzystywanych przez nich materiałów plecionkarskich, wśród których występuje wiklina, słoma, korzenie sosny i świerku, łyko lipowe, darty dąb i leszczyna, sitowie, rogożyna a nawet plastik. W nawiązaniu do tematu słomkarstwa prelegentka wspomniała o technikach szycia słomy, tzw technice spiralnej i spiralno-pętelkowej, która jest bardziej archaiczna. Wspomniała również odchodzącą powoli w niepamięć technikę wyplatania siedzisk w krzesłach z wykorzystaniem słomy owsianej oraz o trudnościach związanych ze znalezieniem odpowiedniego materiału, spowodowanych spadającą liczbą upraw owsa.

Druga część prezentacji skupiła się na dalszych perspektywach rzemiosła plecionkarskiego. Prelegentka przedstawiła słuchaczom nowe inicjatywy podjęte przez Stowarzyszenie Serfenta – projekty bazujące na współpracy pomiędzy studentami wydziałów sztuk pięknych i projektowania oraz mistrzami pracującymi z konkretnymi materiałami plecionkarskimi. Dotychczas studenci mieli okazję spotkać się z twórcami wypalającymi z rogożyny i wikliny. W najbliższej przyszłości planowane są również spotkania ze słomkarzami. Okazuje się taka współpraca jest owocnym i inspirującym doświadczeniem dla obydwu stron. Daje również realną szansę na to, że ginące techniki i rzadkie materiały zyskają większą popularność wśród współczesnych odbiorców. Czy takie podejście ma przyszłość? Z pewnością warto jest spróbować.

Paulina Adamska-Malesza

The Serfenta Association in Cieszyn

We travel across Poland searching traditional basketry-makers, minor artisans, hidden in the interiors of their homes, followers of local traditions, as well as folk artists. We are interested in their life and work – what materials they use, how they acquire them and what they make? Above all, we learn the basketry techniques different from the ones we already know. Crossing still new places, we look for answers to the question – Does this, special and beautiful for us, branch of traditional crafts has a chance to survive? For how long and in what form?

Paulina Adamska-Malesza

(source: www.serfenta.pl)

The first speaker during the conference entitled „Straw Art – from tradition to the future” was Paulina Adamska-Malesza from the Serfenta Association in Cieszyn. The main goal of the Association is to document and popularise basketry as a craft and art. Its members try to explore basket making traditions in every possible way. They put great emphasis on the ethnographic field studies. This way they can get to know the local artists and meet them exactly where they live, work and create. Not only do they keep a very detailed records of those meetings, but also learn some manufacturing techniques from the old masters and eventually teach those newly acquired skills to other people, especially to the younger generations.

The first part of the presentation focused on the traditional techniques used by the Polish basketry masters living along the valley of the Vistula River. It was based on the research materials gathered during the national project carried out in cooperation with The Folk University of Artistic Crafts in Wola Sękowa in the years 2009-2010. The project was entitled „On the Basketry Trail of the Vistula River.” Serfenta managed to publish a book under the same title, which was based on the conducted field studies. In addition, they created an exhibition presenting some of the more precious specimens of their basketry collection gathered on the trail. The exhibition is very popular and for the last few years it has been almost constantly on loan to different cultural institutions. The conference participants had the chance to see a vast collection of photographic documentation showing not only the ready-made works of Polish basket weavers but also the very process of creation and a wide choice of weaving materials they use. Among those materials one will find wicker, straw, pine and spruce roots, phloem, bulrush, cattail, ripped oak and hazelnut strips as well as some plastic tapes. As far as straw plaiting is concerned, two major plaiting techniques were discussed: the spiral and the loop-spiral technique, which is more archaic.The speaker also mentioned the old technique of manufacturing chair seats with oat straw and the problems connected with finding a proper straw material, since oat is no longer widely cultivated.

The second part of the presentation focused on the future perspectives of the weaving crafts. The speaker discussed the new projects implemented by Serfenta – projects that are based on the cooperation between the students of the Fine Arts and Design departments and the old masters working with different plaiting materials. So far students have met with cattail and wicker weavers. In the near future they are planning to organise such workshops with straw weavers. Such cooperation proves to be a very productive and inspiring experience for both sides. It is also a chance to make those rare techniques and materials more popular and attractive for the modern customers. Is it a good approach? It is definitely worth trying.

dr Anna Weronika Brzezińska

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rada ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Chochoły, pająki i suknia ślubna. Kultura tradycyjna jako inspiracja we współczesnym polskim dizajnie.

Celem kolejnej prezentacji było ukazanie dawnych oraz obecnych sposobów wykorzystania słomy, nie tylko przez artystów ludowych, ale i przez projektantów, którzy czerpią inspirację z kultury tradycyjnej. Pierwsza część prezentacji poświęcona była użytkowej funkcji słomy, którą tradycyjnie wykorzystywano do krycia dachów i uszczelniania (tzw. ogacania) chałup, jako wyściółkę dla zwierząt gospodarskich oraz jako ochronę przed zimnem dla roślin. Dla tych celów najpopularniejsza była słoma żytnia, ponieważ jest najbardziej wytrzymała. Zmieszana z gliną była wykorzystywana jako element konstrukcyjny ścian budynków. Innymi przykładami użytkowego zastosowani słomy jest wyplatanie koszy czy też słomianych uli zwanych „kószkami”.

Druga część prezentacji poświęcona była dekoracyjnej funkcji słomy w polskiej sztuce ludowej, która jest mocno powiązana ze sferą obrzędową dawnych ludowych wierzeń oraz tradycji. W czasie świąt Bożego Narodzenia stawiano w rogu izby snop jako symbol dostatku. Wykonywano również świąteczne ozdoby ze słomy, np. słynne polskie pająki (wiszące ozdoby wykonane ze słomy i kolorowej bibuły), słomiane łańcuchy i zabawki. W wielu regionach Polski można do dzisiaj znaleźć przykłady świątecznych słomianych kostiumów związanych z obchodami świąt Bożego Narodzenia, karnawału czy też wielkiego Postu i Wielkanocy. Istniały również specjalne dekoracje związane z magią apotropaiczną, która jest rodzajem magii mającej chronić przed krzywdą i złymi mocami, odwracać nieszczęścia i uroki. Ozdoby te wieszano zazwyczaj pod sufitem lub nad progiem.

Słoma znalazła swoje miejsce również w polskim języku i literaturze. W słynnej sztuce „Wesele” autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, Chochoł staje się jednym z bohaterów dramatu oraz symbolem kruchości i nietrwałości. W języku polskim istnieją również pewne zwroty związane ze słomą np. „słomiany zapał” czy „słoma z butów”.

Wszystkie te aspekty – użytkowy i dekoracyjny, codzienny i świąteczny, dosłowny i metaforyczny – stanowią źródło inspiracji dla współczesnych projektantów , którzy działają w obszarze tzw. „etnodizajnu”. W przypadku mody najbardziej znanym przykładem wykorzystania słomy jako motywu przewodniego jest kolekcja wiosna/lato 2001 stworzona przez polskiego projektanta Arkadiusa. Nazwał ją „Paulina”, chcąc nawiązać do swojej babci, która nosiła to imię. Prezentowana wówczas suknia ślubna wykonana była z przeźroczystego materiału wypełnionego słomą. Inne kreacje wyglądem przypominały kolorowe pająki. Jeżeli zaś chodzi o branżę sztuki użytkowej i projektowania wnętrz, słoma zyskuje coraz większe uznanie wśród współczesnych projektantów, którzy wykorzystując techniki tradycyjne nadają im nowoczesny szlif. Dotyczy to zresztą nie tylko słomy, ale również innych technik plecionkarskich wykorzystujących naturalne materiały. Bywa, że rezultaty takich zabiegów budzą prawdziwy zachwyt i pozwalają mieć nadzieję na to, że dawne rzemiosła nie zginą, lecz znajdą swoje wyjątkowe miejsce w sztuce i dizajnie przyszłości.

Anna Weronika Brzezińska PhD

Department of Ethnology and Cultural Anthropology

Adam Mickiewicz University in Poznań

The Council for the Intangible Cultural Heritage

Straw sheaves, Polish chandeliers and a wedding dress. Traditional culture as a source of inspiration in the contemporary Polish design.

The next presentation aimed to show different ways in which straw was and still is used – not only by folk artists but also by designers drawing their inspiration from the traditional culture. The first part of the presentation focused on the functional role of straw, which was traditionally used as a thatching and insulating material, bedding for animals and straw covering for plants. In this respect the most popular kind of straw was the rye one, since it was the most durable kind. When mixed with clay, it was used as a structural element in the wall construction of huts. There are also other examples of the functional role of straw such as the traditional basketry and woven beehives (pol. „Kószki”).

The next part of the presentation focused on the decorative function of straw in Polish folk art, which is very strongly connected with the ritual sphere of the old folk beliefs and traditions. During Christmas straw sheaves were placed in the corner of the chamber as a symbol of abundance. There were also Christmas decorations made of straw, such as famous Polish chandeliers (hanging mobile decorations made of straw and coloured tissue paper), straw chains and toys. In many regions of Poland you can find examples of festive costumes made with straw, connected either with Christmas celebrations, Carnival or the period of Lent and Easter. There were also some special decorations connected with apotropaic magic, which is a type of magic intended to turn away harm or evil influences, as in deflecting misfortune or averting the evil eye. They were traditionally placed under the ceiling or over the threshold.

Straw also found its way into Polish language and literature. In the famous play „The Wedding” by Stanisław Wyspiański, the Straw Man becomes one of the dramatic personae and a symbol of fragility and impermanence. In Polish language there are also some idiomatic expressions connected with straw, such as „straw zeal” (pol. „słomiany zapał”, similar to English „flash in the pan”, meaning a sort of motivation that dies very quickly) or „straw in the shoes” (meaning coarse and vulgar behaviour).

All those aspects – functional and decorative, everyday and festive, literal and metaphorical – provide a rich source of inspiration for the contemporary designers who work in the area of the so called „ethno-design”. As far as fashion industry is concerned, one of the most famous examples of using straw as a leading motif was the spring/summer collection created by Polish fashion designer Arkadius in 2001. He called it „Paulina”, which was the name of his grandmother. The wedding dress was actually made with transparent fabric filled with straw. Other costumes bore close resemblance to the colourful Polish chandeliers. In the area of functional art and interior design straw as well as other weaving techniques using natural materials have recently become more and more popular with contemporary designers, who employ traditional techniques but with a modern twist. The results are sometimes truly stunning and give us hope that all those old crafts will not die but will find their unique place in the future art and design.

Festival Organisers & Volounteers/ Organizatorzy Festiwalu i Wolontariusze:

Monika Wolańska – organiser/organizator (ULRA)

Beata Woroniec – organiser/ organizator (ULRA)

Monika “Miranda” Nowakowska – co-ordinator / koordynator

Małgorzata Adamowska

Zofia Affasanowicz

Katarzyna Krempa

Ewelina Matusiak-Wyderka

Katarzyna Onacko

Katarzyna Przybylska

Katarzyna Zabiegło

Elżbieta Zejman

Maria Konrad

Maciej Nowakowski

Przemysław Nowicki

Robert Onacko

Materiały w formie PDF podglad

FESTIWAL SFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

mkidn_01_cmyk

 

 

PATRONAT MEDIALNY:

Print

KulturaLudowa_LOGO_WEB_MALE LOGO BIAŁE

13335310_1101865266523788_1908858726_n

13340575_1103472343029747_895110712_ologo sanok-page-001 O.S.P.iW. logo
* – Currency average exchange rates published by National Bank of Poland

 

Skip to content